Dit najaar is Stad Kortrijk van start gegaan met de restauratie van de Preetjes Molen in Heule, de enige bewaarde vlaszwingelmolen in Europa. De meest zichtbare ingreep: de wieken worden tijdelijk weggenomen zodat het volledige gevlucht en de molenas veilig vernieuwd kunnen worden.
De voorbije jaren werden al verschillende onderhoudswerken uitgevoerd, maar inspecties door Monumentenwacht in 2020 en opnieuw in 2024 maakten duidelijk dat een ruimer herstel noodzakelijk was. Omdat er op korte termijn geen molenbouwer gevonden werd om de wieken te vernieuwen, besloten de molenaars begin 2024 om de molen uit veiligheidsoverwegingen stil te zetten.
Sinds 20 oktober dit jaar, werkt aannemer Fréderic Vandekeere aan de gevel van het bakstenen teerlingkot. Die werken zitten nu in hun afrondende fase. Vervolgens neemt Molenbouw Wieme uit Machelen, specialist in beschermde molens, het werk over. Vandaag werden de wieken en de molenas verwijderd en worden verouderde onderdelen veilig afgevoerd. De molen zal nu enkele maanden zonder wieken zichtbaar zijn.
Tussen januari en april 2026 vervaardigt de molenbouwer in het atelier alle nieuwe onderdelen. Begin mei start de heropbouw op de site zelf. Dan worden de nieuwe molenas en het vernieuwde wiekenkruis geplaatst en wordt de molen technisch afgesteld en uitgebalanceerd. Ook de staak wordt bijgeregeld en rechtgezet. Daarnaast komen er nieuwe kruipalen, een aangepaste bliksembeveiliging, een nieuwe molenaarstrap en krijgen alle nieuwe elementen een beschermende afwerking.
De werken moeten afgerond zijn tegen de zomervakantie van 2026, zodat de molen opnieuw veilig en betrouwbaar kan draaien.
Wanneer de wieken volgend jaar opnieuw draaien, wordt Preetjes Molen 160 jaar oud. Met deze restauratie geven we hem opnieuw de plek in ons landschap die dit Kortrijks erfgoed verdient. Zo zorgen we ervoor dat ons vlaserfgoed nog generaties blijft spreken.Wout Maddens, schepen van Onroerend Erfgoed
Preetjes Molen is de enige bewaarde vlaszwingelmolen in Europa. De houten standaardmolen wordt genoemd naar zijn bouwer, Ivo Deprez (†1913) uit Heule. De vlasnijverheid in de streek van Kortrijk specialiseert zich vanaf de jaren 1850 in de bereiding van vlasvezels, klaar om te spinnen. De vereiste bewerkingen zijn: roten, brakelen en zwingelen. Het zwingelen op een Vlaamse stermolen wordt aangedreven met pedalen. In 1866 koppelt Ivo Deprez deze stermolen aan windenergie. Omstreeks 1870 staan er in Heule alleen al 10 zwingelmolens.
De molen werd in 1944 bij Koninklijk Besluit beschermd als monument. Om het voortbestaan te verzekeren kocht Stad Kortrijk de molen in 2016 aan. Texture, museum van vlas en textiel, staat in voor de exploitatie, samen met de Vrienden van Preetjes Molen, die zich al jaren inzetten voor het behoud en de werking.
Doorheen de geschiedenis heeft het gevlucht van de Preetjes Molen verschillende vormen gekend. Op advies van het Agentschap Onroerend Erfgoed wordt nu teruggekeerd naar de situatie rond 1918: met twee zelfzwichtende wieken met jaloeziekleppen op de binnenroede en twee wieken met klassiek hekwerk met zeilen. Zo krijgt de molen opnieuw een silhouet dat historisch herkenbaar is in het Heulse landschap én voldoet aan de huidige veiligheidsnormen.
De totale kostprijs van de restauratie bedraagt 199.772,14 euro (incl. BTW). De stad kan een aanzienlijk deel daarvan recupereren via een erfgoedpremie van het Vlaams Agentschap Onroerend Erfgoed.
Ook voor de Hoogmolen in Aalbeke, de oudste molen van Kortrijk daterend uit 1771, staat een grondige restauratie op de planning. Het stadsbestuur heeft recent de opdracht voor de totaalrenovatie gegund aan Molenbouw Wieme Roland en Kris, dezelfde gespecialiseerde molenbouwer die nu ook de Preetjes Molen onder handen neemt. De totale kostprijs van deze werken bedraagt 513.920,40 euro (incl. btw), waarvan naar verwachting tot 60% kan worden gesubsidieerd door het Agentschap Onroerend Erfgoed. De werken starten in 2027 en lopen door tot 2028, zodat de molen opnieuw veilig kan functioneren en in ere hersteld wordt.
In overleg met de molenaars werd duidelijk dat er extra vrijwillige molenaars nodig zijn om de Preetjes Molen na de restauratie opnieuw regelmatig te kunnen laten draaien. Stad Kortrijk en Texture lanceren daarom een oproep voor nieuwe vrijwilligers. Concreet gaat het om een vacature voor een vrijwillige meester-molenaar: iemand die de molen veilig kan bedienen of dit wil leren, bezoekers ontvangt en kleine onderhoudstaken op zich neemt. Vrijwilligers kunnen vanaf de zomer van 2026 mee instappen wanneer de gerestaureerde molen opnieuw opent.
Meer info over de vacature: https://www.vrijwilligerswerk.be/vacatures/meester-molenaar-voor-preetjes-molen/122178