Vastgoeddag geeft 300 professionals 8 speerpunten voor het toekomstige woonbeleid in Kortrijk

300 projectontwikkelaars, makelaars, architecten en andere professionals verzamelden donderdag in LandMarck voor Vastgoeddag Kortrijk. Ze maakten kennis met het stadsdeel van de toekomst en lieten zich inspireren door het toekomstige woonbeleid van de stad, gevat in 8 speerpunten.

De vroegere site Van Marcke in de Weggevoerdenlaan wordt de stad van de toekomst. Hier breidt de stad uit, op 700 meter van het station en 1 kilometer van de Grote Markt. De site heeft enorm veel potenties en een rijke geschiedenis. De kunstwerkstede De Coene kwam er tot bloei met als eyecatcher het paviljoen van Expo ’58. Het paviljoen vertegenwoordigde de onlosmakelijke connectie tussen stedenbouw en huisvesting. De geschiedenis herhaalt zich, de uitdaging is dezelfde: een droomstadsdeel realiseren waar wonen, werken, leren, (be)leven, centraal staan.

Groei wordt snel negatief gepercipieerd. Sinds kort is er zelfs een nieuw modewoord: de-growth. Maar in Kortrijk is er voldoende plaats om te groeien tot 90.000-95.000 inwoners, zelfs rekening houdend met de bouwshift en dus zuinig ruimtegebruik en slimme verdichting. Hiervoor hoeven geen greenfields te worden aangesneden. Want groei is niet alles volbouwen. Groei is een positief verhaal, een noodzaak om een nog betere stad te worden.

Kortrijk heeft een traditie van stadsvernieuwing. In 1990 organiseerde de stad een wedstrijd voor Hoog-Kortrijk waaruit de samenwerking met de Italiaanse architect en stedenbouwkundige Bernardo Secchi is ontstaan. Hij zorgde voor een internationale blik op de stad. Sindsdien is bij alle grote ontwikkelingen, van de Leiewerken tot grote planningsprocessen of stadsvernieuwingsprojecten, blijvend een beroep gedaan op expertise van buitenaf, in samenwerking met uitmuntende stadsmedewerkers en intercommunale Leiedal. Op die manier is er een kenniscentrum ontstaan rond stadsplanning en stadsvernieuwing. Een mindset die de voorbije 30 jaar geleid heeft tot ‘consequente stadsvernieuwing’ en waar de stad op verder bouwt de komende 30 jaar.

In Kortrijk is er een duidelijke ruimtelijke afbakening tussen het verstedelijkte gebied (Kortrijk, Marke, Heule, Bissegem) en de landelijke dorpen (Aalbeke, Rollegem, Bellegem, Kooigem). Het is duidelijk dat er moet worden gebouwd op de juiste plaats in het stedelijke gebied (verdichten, reconversiezones,…). Maar ook dat de open ruimte in de landelijke gebieden maximaal moet worden gevrijwaard. En dat meer ademruimte is in de stad: meer pleinen, groene assen en verbindingen, boulevards in plaats van steenwegen, ontharden, meer natuur. Het adagium is “meer stad, meer groen, meer open ruimte.”

60 procent van het patrimonium in Kortrijk is ouder dan 60 jaar. De Kortrijkse renovatiestrategie met renovatiecoaches draait met 1.000 renovaties per jaar op volle toeren, maar het is nu al duidelijk dat we de ambitieuze Europese klimaatdoelstellingen tegen 2050 moeilijk halen. Daarom experimenteert Kortrijk met collectiviteit, wijk- en bouwblokrenovatie en het opzetten van systemen voor energiedelen. Kortrijk ondertekende alvast het Lokaal Energie en Klimaat Pact 2.1. Daarnaast waakt de stad erover dat de renovatiepremies in eerste instantie worden toegewezen aan de meest kwetsbare doelgroep. De premies maken het verschil tussen wel of niet renoveren. Iedereen moet mee zijn in deze renovatiegolf. Klimaatbeleid is ook een sociaal beleid.

Een kwalitatieve woning voor iedereen is een grondwettelijk recht. Daarom wil Kortrijk 1.000 extra sociale huurwoningen bouwen. Hoe sneller, hoe beter. De nieuwe woonmaatschappij SW+ is klaar om dit samen met de markt uit te voeren. Twee mythes moeten worden doorbroken: de lokale overheid lost het probleem betaalbaar wonen op en de Vlaming en zijn baksteen in de maag. Ten eerste is betaalbaarheid een breed begrip. De lokale overheid heeft niet alle factoren in de hand. Betaalbaarheid wordt in grote mate gedefinieerd door de vraag, het aanbod, het huishoudinkomen, de rente en de inflatie. Op die laatste drie parameters heeft de stad weinig impact. Daarnaast moet het recht van kwalitatief wonen worden losgezien van de drang naar eigendomsverwerving. Dat vergt een mentale omslag. Waar de stad het verschil kan maken, is een doorgedreven aanbodbeleid. Met de groeiambities uit het woonplan moet de stad minimaal 3.750 extra woningen bouwen tegen 2040, maar Kortrijk legt de lat op minimaal 6.500. Daarnaast moet de stad de huurmarkt verbreden via instrumenten als de Kortrijkse huurmarktpremie, het model van SVK’s en het MVK en de geconventioneerde verhuur. Tot slot is er een strategisch beleid voor de eigen gronden. De stad moet nog meer durven experimenteren met verschillende eigendoms- en ontwikkelingsvormen.

Als het vandaag over de woonwens van de gemiddelde Vlaming gaat, dan verkiest 73% een half open of open bebouwing. In Kortrijk zijn amper 33% zulke woningen. En ook in de regio zijn procentueel niet voldoende vrijstaande woningen om aan de vraag tegemoet te komen. Er is een mismatch tussen de woonwens, het woonaanbod en de beschikbare ruimte. Het droombeeld staat haaks op de principes van zuinig ruimtegebruik en verdichting. Er is met andere woorden een woonshift nodig: een verschuiving naar duurzamer, gemeenschapsgericht wonen en een verandering in de manier waarop mensen hun woonwens en -prioriteiten benaderen. In Kortrijk zien we twee kansrijke woningtypes: de gezinsvriendelijke woning en de levensloopbestendige woning.

Kortrijk is een kleine centrumstad die streeft naar groei op mensenmaat. Vanuit de lucht voelt de stad aan als een veelzijdig lappendeken, een verzameling van verbonden wijken, deelgemeenten en kernen. Er zijn maar liefst 38 buurten. Elk van deze buurten heeft zijn eigen intrinsieke kwaliteiten op basis van beeldkwaliteit, historisch groei, bebouwingspatroon en voorzieningenniveau. Ze zijn met elkaar verbonden via veilige fietsstructuren, collectieve ruimtes en groene gebieden. De uitdaging van de stad is om hierop voor te bouwen, zowel op het gebied van kwaliteit als op het gevoel van leefbaarheid. Kortrijk heeft het voordeel dat het een compacte stad is, een stad waarin je alles binnen de 15 minuten kunt bereiken. Een stad op mensenmaat, een troef om goed te wonen.

De heraanleg van het historische hart van Kortrijk is een van de belangrijkste ingrepen de komende jaren in de stad. De werken, die bestaan uit zes deelprojecten, zijn volop bezig. Zo zullen de straatjes rond de Onze-Lieve-Vrouwekerk en het Begijnhof een idyllische plek worden met de uitstraling van het oude Rijsel. Door de sloop van de voormalige gebouwen Sint-Vincentius wordt het Begijnhofpark met ruim 30% uitgebreid, van circa 8.100 m² naar 10.700 m². Deze ingrepen zorgen niet alleen voor een forse uitbreiding van de open ruimte, maar zorgen er ook voor dat de unieke zichten op het Begijnhof, de artillerietoren en de OLV-kerk hersteld worden. Met deze uitbreiding wordt het Begijnhofpark meer dan ooit dé groene oase midden het stadscentrum met ruimte om te spelen, uit te rusten en te vertoeven.

De nieuwe ontwikkeling die op de Sint-Vincentiussite komt heeft een oppervlakte van 2.300 m² in plaats van de 4.900 m² voordien. Het verkoopdossier omvat een project met een te realiseren bruikbare vloeroppervlakte van ongeveer 3.400 m². Het dossier dient een weerspiegeling te zijn van het Woonplan.