Kloostervleugel en kapel krijgen nieuwe toekomst na brand

Twee jaar na de zware brand in het klooster van de Zusters van Liefde in Heule is er een ontwerp klaar voor de herbestemming van de verwoeste gebouwen. De afgebrande kapel krijgt een nieuwe toekomst als ontvangstgebouw. De geteisterde kloostervleugel wordt afgebroken en vervangen door een nieuw schoolgebouw voor Spes Nostra Heule. Tot slot wordt de speelplaats één grote ruimte met groen.

In 1809 werd op site tussen de Mellestraat, de Heulsekasteelstraat en de Koffiestraat een armenschool opgericht, waar weeskinderen leerden spinnen, lezen, schrijven en christelijk onderwijs kregen. Hieruit richtte de Heulse Agatha Lagae in 1838 het klooster de Zusters van Liefde op. De huidige kapel werd opgetrokken tussen 1899 en 1901. Het neogotische interieur werd in 1957 gemoderniseerd.

Ook het klooster onderging verbouwingen. In 1947 kreeg de vleugel een derde bouwlaag en een nieuwe voorgevel. In 2000 werd tegen de achtergevel een circulatiegang aangebouwd en aan de voorgevel kwamen aluminium erkers bij de woonkamers. In 2017 werden laatste private panden op de site gekocht om een nieuwe schoolvleugel op de hoek van de Heulsekasteelstraat en de Koffiestraat te bouwen. Sindsdien is het bouwblok volledig in handen van de kloostergemeenschap en de school Spes Nostra Heule.

Op 20 april 2021 woedde een felle brand in het klooster van de Zusters van Liefde. Het interieur van de kapel werd hierbij volledig verwoest en het dak stortte in. Van de kloostervleugel was het zolderdak voor de helft afgebrand. De kamers van de Zusters op de tweede verdieping waren deels aangetast. Er was grote schade door de rook en het bluswater.

Na de brand overlegden Stad Kortrijk en de brandweer over acties op de korte termijn. Ze beslisten om de kloostervleugel te beschermen en vrijwaren van verder verval. De kapel werd opgeruimd en de achterste kopgevel gesloopt tot op goothoogte. De voorgevel werd, omwille van de belangrijke architectuurhistorische waarde voor de omgeving, geschoord voor definitieve redding en restauratie.

Onmiddellijk na die werken beraadslaagden de kloostergemeenschap, Spes Nostra Heule en de stad zich over de toekomst van de getroffen gebouwen. Welke gebouwen wilden de Zusters hergebruiken? Welke gebouwen konden worden heropgebouwd? Welke gebouwen hebben belangrijke erfgoedwaarde,...

Al voor de brand maakte architect Sileghem & Partners een masterplan voor de site op, een programma waarin het klooster en de school geleidelijk nieuwe evenwichten vinden. Door de brand kwamen die toekomstplannen in een stroomversnelling terecht.

De kloostervleugel wordt sneller dan verwacht ingeschakeld bij het schoolleven. Het verwoeste kloosterblok wordt samen met de aangrenzende garages, toiletten, doorgang en luifel afgebroken. In de plaats komt een nieuw schoolgebouw voor Spes Nostra Heule.

Deze vleugel is een welgekomen aanvulling voor het schoolprogramma op de drukbevolkte site. Op de benedenverdieping komen polyvalente ruimtes met extra sanitair en een vlotte toegang van buitenaf, los van de schoolactiviteiten. Daardoor kunnen ook andere verenigingen de ruimtes gebruiken. De bovenverdieping dient als flexibel onderwijslandschap met les- en presentatielokalen en ruimtes voor groepswerk. Ook deze lokalen zijn beschikbaar voor externen.

De sloop, heropbouw en herbestemming was ook de perfecte gelegenheid om de opgedeelde speelplaats achter het gebouw opnieuw te verenigen. De speelplaats wordt een royale open ruimte met groen. Ook de voormalige verbindingsgang van het klooster naar de achterliggende gebouwen wordt gesloopt en maakt plaats voor open ruimte.  

Tussen deze nieuwe functies blijft ook de kloosterfunctie verder leven. De kapel speelt hierbij een cruciale rol. Ze wordt het onthaalpunt voor de kloostergemeenschap en blijft een scharnierfunctie vervullen voor de toegang tot de nieuwe schoolvleugel en het klooster.

De inkom met buitentrappen en de kopgevel worden omwille van de historische waarde en de harmonische aansluiting op het straatbeeld zorgvuldig bewaard en gerestaureerd. De poort van de kapel blijft de toegang tot de achterliggende onthaalruimte. Daarnaast wordt een rolstoelvriendelijke ingang aangelegd.

De nieuwe onthaalruimte krijgt een weids zicht op de nieuwe ommuurde binnentuin die in het tweede deel van de kapel wordt ingericht. De binnenwanden worden ontdaan van pleisterwerk en opnieuw gevoegd. Zo kunnen ze dienstdoen als duurzame buitenmuren rond de binnentuin. De binnenzijde van de kopgevel wordt wit gepleisterd en waar het voormalig glasraam zat, komt een nieuwe artistieke invulling.

De kapel krijgt ook een verdieping. Boven het onthaal komt een stille ruimte met buitenterras en uitzicht op de nieuwe kapeltuin.

Nu de omgevingsvergunning is verleend, loopt een aanbesteding voor de sloop van de kloostergebouwen en de verbindingsgang tussen het klooster en de school. Als de aannemers beschikbaar zijn, worden de sloop en de voorbereidingswerken nog voor het zomerverlof uitgevoerd. Ondertussen wordt de aanbesteding voor de restauratie van de kapel voorbereid, met de bedoeling deze werken nog dit jaar aan te vatten. Na de uitvoering van de restauratie van de kapel kan worden begonnen met de nieuwbouw van de schoolvleugel.