Gezondheidsproject 'Gezonde geest in een gezond lichaam': verbeterd mentaal welzijn van kinderen en inzet op gezondere maaltijden in 47 Kortrijkse, Harelbeekse en Kuurnse scholen

47 scholen uit Kortrijk, Harelbeke en Kuurne namen de voorbije 2 jaar deel aan het gezondheidsproject ‘gezonde geest in een gezond lichaam’. De resultaten en actieplannen voor de toekomst werden vandaag voorgesteld.

Het gezondheidsproject had 2 doelen: versterkt inzetten op gezonde, betaalbare en duurzame maaltijden en het verbeteren van de mentale weerbaarheid van schoolgaande kinderen en jongeren. Als doelgroep kozen we de 6- tot 18-jarigen die we bereikten via de scholen in zowel regulier en buitengewoon onderwijs. Scholen die een hoog percentage leerlingen hebben die een schooltoelage ontvangen, kregen ook extra middelen. Er namen in totaal 47 scholen deel aan het project, waarvan 32 basisscholen en 15 secundaire scholen. Deze scholen liggen verspreid over het grondgebied van de ELZ regio Kortrijk, namelijk Kortrijk, Harelbeke en Kuurne.

Om het project te omkaderen werd in 2020 en 2021 een wetenschappelijke welzijnsbevraging georganiseerd, ondersteund door UGent faculteit Psychologische en Pedagogische Wetenschappen, met 5.503 respondenten uit het 5de leerjaar tot het 6de middelbaar. Het project ging uit van een reeks concrete acties om in de scholen een breder aanbod aan gezonde voeding te voorzien. Daarnaast werden er trainingen voor leerkrachten gehouden om de mentale weerbaarheid van leerlingen te vergroten in de klasgroep.

Het project is een samenwerking tussen de steden Kortrijk en Harelbeke, de gemeente Kuurne en partners Eerstelijnszone Kortrijk, CLB Groeninge, CLB Mandel en Leie, LOGO Leieland, Food Act 13, VORK, vzw Ajko, NAFT en onderzoekspartner UGent . Het project werd gefinancierd door de Vlaamse overheid via de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten. Nu het initiële subsidieproject teneinde loopt, nemen de scholen, stadsbesturen en partners initiatief om de acties verder vorm te geven.

Uit de bevindingen van het onderzoek en uit ervaring van de partners, de diensten flankerend onderwijs en de brugfiguren blijkt dat geestelijke gezondheid prioritair aandacht nodig heeft bij kinderen en jongeren. Ondanks hoopgevende resultaten uit de eerste meting in 2020 (leerlingen voelen zich goed, gemiddeld 7.5 op een schaal van 10) zien we dat onder andere de gezondheidscrisis zwaar woog op het mentaal welzijn van jongeren (leerlingen voelen zich goed, gemiddeld 7.1 op een schaal van 10).

Heel wat scholen namen ook door de gezondheidscrisis actie om het mentaal welzijn van leerlingen te versterken en om het aanbod van psychosociale dienstenverlening voor kinderen en jongeren kenbaar te maken.- Het onderzoeksproject versterkte deze initiatieven: 97 leerkrachten werden opgeleid in de weerbaarheidstraining 'Rots en Water' en de training 'Start met Cirkelen'. Leerkrachten leren verschillende methoden om via gesprek en gezamenlijke activiteiten zoals cirkelgesprekken depressieve of agressieve gevoelens en pestgedrag binnen de klasgroep te voorkomen, maar ook positief het zelfvertrouwen en de klassfeer te verbeteren. Nu is het verder aan scholen en de stadsbesturen. Zo worden verdere opleidingsmomenten voorbereid rond mentale weerbaarheid en talentontwikkeling die leerkrachten kunnen toepassen in hun lestijden. .

Op vlak van gezonde voeding blijkt uit de bevraging dat weinig kinderen zonder maaltijden naar school gaan (3 leerlingen in het basisonderwijs en 34 leerlingen in het secundair onderwijs). In de gevallen dat dit wel zo is, hebben scholen voldoende vangnetten om kinderen die zonder maaltijd de schooldag aanvangen te voorzien van een middagmaaltijd en tussendoortje. Zo kunnen de leerlingen aanschuiven voor een warme maaltijd, of is er brood, beleg en fruit voorzien dat door de school wordt aangekocht of bij ondertussen 6 scholen voorzien wordt door Food Act 13. Wel blijkt dat niet alle kinderen en jongeren een gezonde middagmaaltijd bij zich hebben.

Daarom werden binnen het onderzoeksproject een aantal acties voorzien die de leerlingen doen bijleren over en voorzien van gezonde voeding. Zo werden er gezamenlijke 'fruitmomenten' ingelast net voor of na de speeltijden waar leerlingen al - gezond - snoepend bijleerden over groenten en fruit. Tijdens de lessen werd extra aandacht besteed aan het maken van een gezonde lunchbox en werden educatieve uitstappen georganiseerd naar de Stadsboerderij en vzw Doerak. Ondertussen werden al in 15 scholen moestuinen ingericht onder begeleiding van PTI Kortrijk en MOS en brachten heel wat andere scholen een bezoek aan de stadsmoestuin in de Kortrijkse wijk De Venning voor inspiratie. De initiatieven worden door de scholen, ondersteund door de stadsbesturen en partners, verder uitgebouwd. Scholen zetten verder in op de bewustmaking rond gezonde voeding, kinderen en jongeren krijgen gezonde tussendoortjes en de levering van voeding aan scholen wordt versterkt via onder andere Food Act 13.