Kortrijk lanceert 7-puntenplan Oekraïne

De oorlog in Oekraïne zorgt ervoor dat heel wat Oekraïners het land ontvluchten. Een deel daarvan zal in ons land aankomen. Mogelijk tussen de 100.000 tot 250.000 mensen, waarbij we voorlopig inschatten dat Kortrijk zo'n 300 vluchtelingen zal opvangen. Om dat in goede banen te leiden keurde het stadsbestuur maandag 14 maart een plan goed met 7 uitgangspunten.

Met dit plan wil de stad meteen ook een kader aanbieden voor de hartverwarmende solidariteitsgolf die op gang is gekomen.

De zeven uitgangspunten vindt u hieronder. Zoveel als nodig blijkt, zal het plan geëvalueerd en bijgestuurd worden.

Om onze burgers, sociale organisaties én vluchtelingen te informeren en tegelijk de spontane stroom aan solidariteit te capteren, startten we heel snel met een webpagina Kortrijk solidair met Oekraïne | Kortrijk. 

Op de site wordt continu de laatste informatie aangeboden en verwijzen we door naar de info van de Vlaamse en de federale overheid. Alle informatie is, met uitdrukkelijke toestemming van de federale overheid, vertaald in het Oekraïens.

De webpagina wordt continu gevoed en maakt een onderscheid tussen informatie voor hulpvragers (met een duidelijk overzicht van alle te zetten stappen en gegevens) en hulpbieders. Wie hulp wil bieden kan zich via digitale weg laten registeren om diverse vormen van hulp en ondersteuning (bvb tolken, kinderopvang, psychosociale begeleiding, ...) bekend te maken. Een derde luik bij ‘hulp bieden’ is een overzicht van bestaande acties in Kortrijk en ons advies om de nationale actie van het consortium 1212 financieel te steunen.

Deze week (woensdag 16/3 om 20 uur) organiseren we bovendien een webinar voor alle inwoners die intussen spontaan hun medewerking hebben aangeboden.

De gezinnen die hier toekomen hebben nood aan verschillende vormen van ondersteuning: zowel op vlak van hun aanvraag, als op vlak van integratie, opvang en verder financiële en materiële ondersteuning. Om het overzicht te behouden, vraagt het lokaal bestuur om alle opvang en ondersteuning via Stad Kortrijk te laten verlopen.

Op een week tijd kregen we reeds opvang voor meer dan 400 personen aangeboden in heel diverse vormen en termijnen, van 1 week tot een paar jaar, van 1 bed tot volledige huizen. Tegelijk bekijken onze diensten zelf heel wat, eerder structurele mogelijkheden.

We onderscheiden 3 vormen van opvangmogelijkheden: collectieve opvang (bv een klooster, ...), woningen in eigen regie (bv leegstaande (sociale) woningen, studio’s, aangeboden woningen, opvangwoningen OCMW, hotelkamers,…) en gezinsopvang (bij mensen thuis).

Een deel van de aangeboden opties moet samen met de aanbieders goed bekeken worden. Sommige zijn instapklaar, anderen moeten gekuist, opgefrist tot gerenoveerd worden. Sommige van de afzonderlijke panden worden gratis ter beschikking gesteld, anderen dan weer tegen een (meestal lage) kost. 

Gelet op de mogelijke trauma’s die de gezinnen meemaakten, nood aan sociale begeleiding en naar alle waarschijnlijkheid langdurige nood aan opvang en begeleiding, wensen we als lokaal bestuur in eerste instantie maximaal in te zetten op de collectieve opvang en afzonderlijke panden die we in eigen beheer nemen (woningen eigen regie). Opvang in gezinswoningen is - hoe goedbedoeld ook - in eerste instantie erg moeilijk controleer- en beheersbaar.

Momenteel contacteren we volop eigenaars die zich bekend gemaakt hebben of eigen pistes. Zo bouwen we een eerste contingent van 40 opvangplaatsen voor gezinnen. Het betreft onder meer : 

·       13 beschikbare volledige panden van particulieren voor huisvesting van gezinnen;

·       1 pand voor gezamenlijk wonen (15 personen) – nog niet gecontroleerd;

·       10 panden via ons eigen OCMW (voormalig LOI en Zorg Kortrijk);

·       13 hotelkamers.

Mogelijke gastgezinnen kunnen wel reeds een zeer nuttige bijdrage leveren door te fungeren als buddygezin en de geplaatste gezinnen bijstaan met persoonlijke contacten en als gids van mensen uit Oekraïne in onze stad. Zo kan men deze mensen wegwijs helpen in onze stad, voor een bezoek aan de dokter of de apotheek, voor recreatiemogelijkheden, voor aankopen in winkels, enz.

In de asielcrisis 2015-2016 was Kortrijk de eerste stad die vluchtelingen opving met ondersteuning van buddy-gezinnen en met heel positieve resultaten. We voeren dit systeem daarom opnieuw in. Uit de vorige crisis blijkt immers dat de opvang én integratie beter en sneller verloopt als de nieuwkomers kunnen rekenen op lokale gezinnen die voor de informele opvang zorgen.

We kiezen er resoluut voor om de Oekraïense mensen op een kwalitatieve manier op te vangen en te begeleiden. Daarom opteren we voor een gestructureerde en beheerste opbouw van het aantal beschikbare plaatsen gekoppeld aan voldoende capaciteit sociale dienstverlening. Gelet op de complexiteit van de sociale situaties, gaan we ervan uit dat 1 maatschappelijk werker per 40 gezinnen noodzakelijk is voor een kwalitatieve en integrale begeleiding.

Alle vluchtelingen dienen zich als eerste stap aan te melden bij dienst burgerzaken – team Andere Nationaliteiten voor een aankomstverklaring, mits voorlegging van geldige identiteitsdocumenten. Daar worden alle gegevens van de aanvragers centraal bijgehouden en gedeeld tussen de betrokken diensten om informatie delen (aankomstdatum, aantal kinderen en leeftijd, verblijfplaats, specifieke noden, …). Tegelijk kunnen de betrokken teams zo de volgende stappen opvolgen (Dienst Vreemdelingenzaken, aflevering A-kaart, domicilie, …). 

Indien er nood is aan crisishuisvesting wordt een beroep gedaan op ons contingent collectieve of afzonderlijke panden voor een onmiddellijke matching. Automatisch wordt ook de sociale dienst geïnformeerd. Een maatschappelijk werker neemt zo snel mogelijk contact op met het betrokken gezin en gaat op huisbezoek om de meest dringende noden in kaart te brengen en een sociaal onderzoek op te starten.

Tegelijk doen we een eerste medische check up (ook met betrekking tot vaccinatie) en hebben we aandacht voor psychologische begeleiding.

Ook taal en onderwijs zijn uiteraard belangrijk. Gelet op de talenkloof zal het OKAN onderwijs (Onthaalonderwijs voor Anderstalige Nieuwkomers) een belangrijke rol spelen. Er zijn momenteel ook contacten met diverse Kortrijkzanen van Oekraïense afkomst die ondersteunen met tolken en vertalen van documenten en informatie.

De erkenning van de Oekraïense vluchtelingen (Statuut Tijdelijk Ontheemden) opent ook het recht op maatschappelijke integratie en tewerkstelling. In die zin is OCMW Kortrijk ook bevoegd op vlak van activering en tewerkstelling.  Wat wij kunnen doen, is heel afhankelijk van het perspectief dat mensen hebben op vlak van verblijfsduur.  Eens de eerste crisissituatie achter de rug is, en het blijkt dat er volop moet/kan worden ingezet op tewerkstelling, dan zal dit ook hier betekenen dat er extra moet worden ingezet om de reguliere werking aan te vullen. 

We zetten daartoe in op screening en trajectbegeleiding op maat. Op basis van screening wordt bekeken of mensen onmiddellijk aan de slag kunnen, wat hun kennis, opleiding is, of ze nog moeten werken aan een aantal basiscompetenties vooraleer ze naar een werkvloer kunnen. Hier moet op maat bekeken worden wat nodig is om op termijn te kunnen doorstromen naar de arbeidsmarkt.

Indien onmiddellijke tewerkstelling mogelijk is, werken we op gerichte sollicitatietraining en - ondersteuning en jobacties op maat in samenwerking met een ruim netwerk werkgevers, inclusief de interimsector.

Indien er duidelijkheid is over (een langere) periode, bestaat er ook de mogelijkheid om TWE (art.60 openbaar of privé) op te starten.

We kunnen ook inzetten op eigen werkvloeren: waar mensen eerst werkervaring moeten kunnen opdoen in een eerder beschermde omgeving, dan kunnen onmiddellijk onze eigen vloeren inzetten, om ze zo klaar te stomen voor reguliere tewerkstelling. Bijvoorbeeld in de Leerwerkplaats van het OCMW en De Poort (groen, poets, schilderen, techniek), in Vork, in Stal 13, enz.

Tot slot voorzien we ook in taalcoaching: binnen reguliere tewerkstelling kan Nederlands op de werkvloer ingezet worden (budget VDAB).  Tijdens activeringsbegeleiding kan taalcoaching op maat ingezet worden om op die manier activering en ondersteuning rond Nederlands te combineren

Rekening houdend met al deze factoren, zetten we nu in op de kwalitatieve opvang van een eerste contingent van 40 gezinnen of ongeveer 60 à 70 mensen. Een werkgroep van Stad Kortrijk trof hiervoor de eerste dringende regelingen. Kortrijk maakt hiervoor de nodige budgetten vrij. Een inschatting hiervan is niet evident, onder meer omdat de lokale besturen (nog) geen weet hebben van de bovenlokale financiële ondersteuning, maar we voorzien nu al in een budget van ongeveer 165.000 euro om de eerste opvang te kunnen organiseren. Voor de uitbreiding van de opvang, zouden we ook telkens werken in contingenten van 40 gezinnen.

Op die manier wil Stad Kortrijk de opvang van deze mensen zo goed als mogelijk gestructureerd laten verlopen opdat de vluchtelingen in onze stad zo snel als mogelijk de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben en die ze verdienen.