'En OE IST NU?': nieuwe bevraging bij 1.362 Kortrijkse kinderen en jongeren over mentaal welzijn tijdens coronaperiode

Met 'En OE IST NU?', een laagdrempelige bevraging bij kinderen en jongeren, werd voor een tweede keer gepeild hoe het met hen gaat en wat hun noden en bezorgdheden zijn. De bevraging werd afgenomen door Stad Kortrijk in samenwerking met alle Kortrijkse scholen. Met de resultaten gaan de stad en de scholen samen actief aan de slag om het mentaal welbevinden van jonge inwoners te verbeteren.

In november 2020 werden jongeren voor het eerst bevraagd met Oe ist? Jong Kortrijk over corona (resultaten eerste bevraging). Het land en het onderwijs was toen in volle lockdown. De cijfers en signalen uit de eerste bevraging waren verontrustend, met de helft van de jongeren die aangaven zich minder goed of echt niet oké te voelen.

Deze tweede bevraging werd afgenomen in een 'coronaluwe' periode, tussen 14 oktober en 15 november 2021. Een periode van meer vrijheid, voltijds naar school zonder mondmasker en meer mogelijkheden voor hobby's en vrije tijd. De bevraging liep af met de start van de vierde besmettingsgolf, de deltavariant, waarbij opnieuw verhoogde maatregelen op til waren. Het is belangrijk om de resultaten van beide bevraging binnen dat tijdsperspectief te bekijken.

In totaal namen 1.362 mensen deel waarvan 1.222 leerlingen, goed voor 90% van de respondenten. Er namen ook 123 leerkrachten deel. Leeftijden van deelnemers:

In november 2020 gaf bijna de helft van de jongeren (49,1%) aan zich minder goed te voelen en 12,4% vertelde dat het echt niet goed met hen ging. In oktober 2021, voelt 78% van de leerlingen zich beter of even goed in vergelijking met vorig jaar.

Positieve tekenen: 41% van de jongeren in het secundair onderwijs voelen zich beter in vergelijking met vorig jaar. Bij kinderen ligt dat anders: daar voelt 'maar’ 28% zich beter, maar het aandeel 'ik voel me even goed' ligt met 48% wel een stuk hoger in het basisonderwijs. Dit verschil is mogelijk te verklaren door de impact die de lange gezondheidscrisis op +12 jarigen had door meer afstandsonderwijs, verschillende nodige sluitingen van scholen en minder vrije tijdsbeleving. Een blijvend aandachtspunt: een kwart van de kinderen en jongeren geeft aan dat ze zich minder goed of echt niet oké voelen.

Ondanks een ander corona-regime bij de start van het nieuwe schooljaar lijken de 16 tot 18 jarigen nog niet volledig gerecupereerd van het vorig schooljaar. Deze leeftijdsgroep zit in volle identiteitsontwikkeling wat een mogelijke verklaring kan zijn waarom de coronamaatregelen voor hen een grotere impact hebben.

De eerste bevraging toonde dat jongeren vooral het sociaal contact met vrienden en familie misten. Opmerkelijk: voor het het merendeel van de jongeren geven de cijfers aan dat er geen blijvende impact is op hun contacten met vrienden.

Toch geeft 1 op 5 nog aan dat het contact met vrienden minder goed of nog steeds te beperkt is. Overal nam het gebruik van sociale media toe, maar dat is meer het geval bij jongeren die zich minder goed voelen.

Scholen, en hun inspanningen die ze leverden om kinderen en jongeren zo goed mogelijk door de intense coronaperiodes te begeleiden, hebben een bepalende invloed op het welbevinden van hun leerlingen. We polsten in welke mate scholen vorig jaar inspanningen leverden om de corona-maatregelen te verzachten. We zien een opvallend verschil tussen de beoordeling door leerlingen en de beoordeling door het schoolteam. Waar 72% van het schoolteam aangeeft dat er extra inspanningen zijn geleverd, voelt maar 54% van de leerlingen dat effectief zo aan.

Een mogelijke verklaring voor het verschil in beoordeling is dat het schoolteam, als initiatiefnemer van die verzachtende inspanningen, zich veel meer bewust is van de geleverde inspanningen t.o.v. van de leerlingen op wie ze effect moesten hebben. Moeten we leerlingen in de toekomst meer betrekken bij het gevoerde coronabeleid (incl. verzachtende maatregelen) op school?

Een belangrijk inzicht: 61% van de kinderen en jongeren die aangeven zich beter te voelen dan een jaar geleden, geeft ook aan dat de school extra inspanningen deed om de maatregelen te verzachten.

Ook opvallend: naar mate men beter in zijn vel zit, voelt de schoolomgeving vaker aan als een omgeving waar men zichzelf kan zijn. Van alle jongeren die zich beter voelen dan vorig jaar kan een kleine helft (43%) zichzelf zijn in de schoolcontext.

Op dinsdag 1 februari is het onderzoek ook voorgesteld aan de scholen. Daarbij werd de oproep gelanceerd om samen een actieplan uit te werken waarbij aandacht voor welbevinden een onderdeel wordt van het Kortrijks schoolklimaat.

Voor alle jongeren die meewerkten aan de bevraging en alle andere geïnteresseerden is er een overzichtelijke webpagina met meer grafieken en duiding bij de 13 vaststellingen uit het onderzoek.

Dit verhaal is deel van het stadsbrede programma Kortrijk Kinderrijk waarbij de stad onder meer beleid voert vanuit het perspectief van jonge inwoners. 'Goed in je vel' is een van de vijf speerpunten van het programma.

Uit de eerste "Oe ist?" bevraging hebben we geleerd dat de pandemie de mentale gezondheid van kinderen, jongeren en hun ouders stevig op de proef stelt. Daarom focust deze tweede "En... Oe ist nu?" bevraging nog duidelijker op het thema welbevinden.

Welbevinden is een moeilijk af te lijnen begrip omdat veel verschillende factoren en contexten invloed hebben op het individueel welbevinden. Om inzicht te krijgen moeten we dus leefwereld-gericht denken en handelen. Simpel gezegd: “Wat is de dagelijkse realiteit voor kinderen en jongeren en in welke mate grijpt corona in op hun leven thuis, op school en in de vrije tijd.”

We willen dus vooral weten hoe het met onze jonge inwoners gaat. Dankzij de tweede bevraging kunnen we nu vergelijken en inschatten wat het daadwerkelijke effect is van coronamaatregelen. Dat moet de stad, de scholen - en bij uitbreiding iedereen die begaan is met Kortrijkse kinderen en jongeren - inzicht geven waar we rekening moeten mee houden: “Waaraan geven we prioriteit? Waar zetten we met zijn allen op in?” En vooral: "Waar moeten we rekening mee houden in de toekomst?"

Er is ook een uitgebreid rapport (PDF) beschikbaar op de website van de stad.